Een poëtisch realist.

Paul Delvaux is een Belgische schilder die leefde van 1897-1994. Hij wordt gerekend bij het surrealisme, maar heeft dat zelf altijd afgewezen. Hij vond het surrealisme vooral te oppervlakkig en omschreef zijn werk als poëtisch realisme. Daar is wat voor te zeggen, maar zjn werk toont onmiskenbaar een vervreemde wereld. Anders dan bij zijn beroemde tijdgenoten als Magritte en Dali vertelt Delvaux in zijn schilderijen een persoonlijk verhaal, dat soms moeilijk te achterhalen is. Een aantal belevenissen hebben zijn werk voor een groot deel bepaald. Zo zag hij in 1926 schilderijen van De Cherico, een voorloper van het surrealisme. Maar ook zijn bezoek aan het Meusée Spitzner, een rondrijzend rariteitenkabinet, heeft zijn werk bepaald. Delvaux was ongelukkig getrouwd en in 1947 ontmoette hij zijn jeugdliefde 'Tam', scheidde en trouwde met haar. Vrouwen spelen een belangrijke rol in zijn werk. Hij beeldde ze bijna altijd (half)naakt af met een dromerige blik in hun ogen. Delvaux was geobsedeerd door het vrouwelijk schoon, maar was niet zo handig in de omgang. Ook beelde hij mannen af in zijn schilderijen, waaronder hoofdfiguren uit de boeken van Jules Verne, zoals Otto Lidenbrock uit Reis naar het Middelpunt van de Aarde. Ik heb gekozen voor het Schilderij 'Musée Spitzner', omdat ik het een fascinerend schilderij vind. Je ziet de entree van het museum, waar een skelet buiten staat en een mooie dame achter de kassa. Delvaux is er één keer binnen geweest, maar is halverwege teruggegaan, omdat hij bang was van alle misvormingen van mens en dier die hij zag. Hij heeft zichzelf afgebeeld als een magere ziekelijke jongeman met voor hem een halfnaakte vrouw en rechts een aantal geleerden. De straat is stil en leeg. Die stilte is typerend voor zijn werk. Wat verder opvalt, is dat geen van de afgebeelde figuren contact met elkaar hebben. Ze kijken allemaal langs elkaar heen. Het is een eenzaamheid, die ook wat zegt over Delvaux zelf. De straat zelf doet denken aan de schilderijen die De Cherico maakte, zoals 'Melancholie van een Mooie Dag' uit 1913. Alhoewel Delvaux het surrealisme verafschuwde, is de combinatie van figuren in deze compositie wel degelijk heel surrealistisch. Erotiek en de dood waren grote inspiratibronnen voor de surrealisten, alsook voor Delvaux. De combinatie van een verstilde wereld en vreemde combinatie van de figuren in dit schilderij, laat een wereld zien die vreemd en onwerkelijk is. Zijn obsessie voor vrouwen en de moeilijke omgang daarmee geeft hij prachtig weer in de jongeman, die wel in de richting van de vrouw kijkt, maar haar niet aankijkt. Delvaux heeft altijd in de schaduw gestaan van zijn beroemde tijd- en landgenoot Magritte, maar ik vind zijn schilderijen prachtig en fascinerend om naar te kijken.